Тураўскае княства ўтварылася ў межах рассялення дрыгавiчоў — у Паўднёвай Беларусi, басейне Прыпяцi. Сталiца княства — горад Тураў прыгадваецца пад 980 г., калi на Беларусi з'яуляюцца князi, магчыма, браты Рагвалод i Тур. Ад апошняга, як паведамляе летапiс, "тураўцы празвалiся". Першая звестка i падзеi 988 г., калi былi вызначаны межы Тураўскай зямлi, сведчаць аб тым, што Тураўшчына ад пачатку развiвалася як самастойная дзяржаўная адзiнка з усiмii адпавядаючымi гэтай пабудове iнстытутамi...

Полная версия публикации

На пачатку Другой сусветнай вайны рэлігійнае жыццё на Беларусі, як гэта ні парадаксальна гучыць, прыкметна ажывілася. Для гэтага было некалькі прычын. Адна з іх выразна тлумачыцца прыказкай: «Як трывога — тады да Бога». Але было і іншае. У 1939 г. савецка-польская мяжа, якая падзяляла нашу Радзіму на Савецкую Беларусь і Заходнюю, рухнула. І адразу стала зразумела, наколькі рэлігійнае жыццё на гэтых тэрыторыях адрозніваецца паміж сабой...

Полная версия публикации

На працягу сваёй гісторыі Беларусь была ня толькі месцам сутыкненьня розных ваяцкіх армадаў, якія руйнавалі ды забівалі. Нашая краіна, што знаходзіцца на скрыжаваньні эўрапэйскіх цывілізацыяў, была тым месцам, дзе сутыкаліся, узаемадзейнічалі ды перапляталіся розныя культурныя ды рэлігійныя традыцыі, якія ўзбагачалі й дапаўнялі нацыянальную культуру, духовыя здабыткі беларускага народу...

Полная версия публикации

Благаслаўлёны Юры Матулевіч нарадзіўся 13 красавіка 1871 года ў вёсцы Лугіне (Літва), у літоўскай сям'і. Вельмі рана страціў бацькоў. Сіратою апека ваўся старэйшы брат Юрась. З1878 па 1881 г. хлапчук наведвае, пачатковую школу ў Марыянаполі, тут таксама скончыў гімназію. У 1889 годзе Юры Матулевіч пераязджае да свайго дзядзькі ў Кельцы (Польшча), дзе той працаваў выкладчыкам замежных моў у Духоўнай семінарыі...

Полная версия публикации

Адам Станкевіч быў з тых слаўных рыцараў беларускага нацыянальнага Адраджэння, якія апошнімі вяртаюццаў нашую абкрадзеную гістарычную і культурную традыцыю. Бальшавікі помсцілі яму пры жыцці за ахвярную службу Беларусі...

Полная версия публикации

В последние годы у нас много говорилось и писалось о репрессивной политике коммунистов в советский период истории Беларуси. Всем известно, что эта политика затрагивала самые разные слои общества: крестьянство, военных, интеллигенцию, рабочих. Огромные потери в период репрессий понесла Православная Церковь Беларуси...

Полная версия публикации

Личность митрополита Минского и Белорусского Мелхиседека на фоне церковных и исторических смут и трагических событий 20—30-х годов раскрылась в истинном масштабе, обнаружив свое высшее предназначение в подвиге исповедничества за веру и церковь православную...

Полная версия публикации

За два тысячелетия Христианства народом Божиим к алтарю Христову был принесён особый духовный плод, нашедший своё выражение в подвигах святых -юродивых, блаженных, мучеников, исповедников и страстотерпцев. Многие из них нашли прославление за открытое свидетельство своей веры в Господа нашего Иисуса Христа, не взирая на то, что это сопряжено с опасностью для жизни и личной свободы...

Полная версия публикации

Я знаю одного человека, который был близок к отчаянию и желанию конца жизни. Пессимизм Шопенгауэра и других философов, воспринятый им из прочих сочинений, привел его к отрицанию радости жизни. Он сильно задумывался над этим вопросом, и у него созревало роковое решение. Но один вопрос, который был написан на одной из его бумаг человеком верующим, обратил его мысли совершенно в другое направление. Этот вопрос был: «Любите ли Вы Христа?» Этот вопрос был ярким лучом, проникшим в тёмную комнату. Он сразу объяснил: «для чего жить? для кого жить?» Для любви, для Христа. Любовь вечна, и она в Том, Кто положил душу Свою за грешников. О, любите ли вы Христа? Скорее же узнайте Его! Изучите Его, и вы будете поражены глубиной Его любви к вам...»

Полная версия публикации

Закончилась Первая мировая война (1914-1918 гг.) Постепенно начали утихать её грозные бури. В соответствии с Брестским мирным договором 1918г. Западная Белоруссия отошла под владение Польши. В годы войны и оккупации многие города и деревни были разрушены или сожжены. В течение ряда лет население жило впроголодь. Не хватало хлеба, соли. Не было керосина, мыла, спичек, одежды, обуви. Война принесла много страданий и горя. Голод, болезни и смерть коснулись большинства семей и наложили свой отпечаток на чувства каждого. К концу 1920 года многие люди, разбросанные ранее войной по различным областям России, стали возвращаться обратно в свои родные обжитые места...

Полная версия публикации

Василий Гурьевич Павлов - один из трех широко известных основоположников и выдающихся деятелей евангельско-баптистского движения на русской земле. Если Проханов и Пашков были деятелями в церквах евангельских христиан, то такие братья как Павлов, Воронин, Мазаев были основоположниками баптистского движения в нашей стране...

Полная версия публикации

Следует сразу отметить, что в рамках краткого очерка трудно осветить очень сложный путь церкви ЕХБ в послевоенный период, полный драматизма и великих потрясений. Мы, живущие в 1990-е годы ХХ-го столетия при религиозной свободе, не будем забывать, что, начиная с 30-х годов, верующие проходили свой крестный путь в условиях враждебной атеистической среды, в которой атеизм стал государственной религией, не терпящий никаких других идеологий...

Полная версия публикации

Сяргей Канстанцінавіч Паўловіч - багаслоў, педагог, перакладчык, актыўны дзеяч у галіне царкоўнай асветы - з 'яўляецца адной з выдатных, але незаслужана забытых асобаў беларускага духоўнага асветніцтва...

Полная версия публикации

Віленскі біскуп Ян (Януш) з князёў Літоўскіх (1496—1538) быў адной з важных постацяў Вялікага Княства Літоўскага ў першай палове ХУІ стагоддзя, суаўтар касцёльных і дзяржаўных рэформаў сваёй эпохі, гуманіст, мецэнат мастацтва і навукі, вопытны дыпламат. Дарэмна шукаць яго біяграфію ў савецкіх і нават у постсавецкіх працах па гісторыі Беларусі. Ідэалогія вынесла яму прысуд забыцця, а яго прозвішча ўзгадвалася толькі ў сувязі з тым, што сакратаром гэтага біскупа быў не хто іншы, як сам Францішак Скарына...

Полная версия публикации

Мы размаўляем з Яго Эмінэнцыяй кардыналам Казімірам Свёнткам у невялічкім пакойчыку яго арцыбіскупскай "рэзідэнцыі" ў Мінску. "Рэзідэнцыя" гэта (з двух цесных пакояў) месціцца на паддашы катэдральнай плябаніі, куды даводзіцца ўзбірацца па крутой драўлянай лесвіцы. Сціпласць памяшкання зусім не адпавядае высокаму кардынальскаму сану, але затое адпавядае чалавечай сутнасці Яго Эмінэнцыі. Аскетызм і прастата пакояў нібы падкрэсліваюць характар свайго гаспадара...

Полная версия публикации

1 лістапада 1593г. адбылося першае набажэнства ў нясвіжскім езуіцкім касцёле. А ў 1601г. нунцый Апостальскай Сталіцы Клаўдзій Рангоні кансэкраваў святыню пад назваю Божага Цела. І з таго часу больш як 400 гадоў амаль без перапынку тут назапашваецца магутная сакральная энергетыка, што пранізвае ўвесь храм. Гэты яго дух адчуваюць таксама людзі іншых канфесій, нават зацятыя атэісгы. Гаворка ідзе пра сучасны фарны касцёл Нясвіжа, які да 1773г. належаў закону езуітаў. Ён быў першым і застаўся адзіным з шматлікіх некалі каталіцкіх касцёлаў горада...

Полная версия публикации

Пад націскам энцыклапедыстаў, варожых да езуітаў, а таксама каралеўскіх бурбонскіх двароў Клімент XIV брэвэ ад 21 ліпеня 1773 года забараніў ордэн езуітаў. У паасобных дзяржавах дэкрэт уступаў у сілу з моманту яго абвяшчэння на дадзенай тэрыторыі. Кацярына ІІ супрацьстала абвяшчэнню касацыйнага брэвэ ў Расеі. Так езуіты засталіся ма Беларусі. На момант забароны Таварыства было ў сваім росквіце. На Беларусі тады налічвалася 178 членаў, якія абслугоўвалі калегіі ў Полацку ( фундаваў у 1580г. Сцяпан Батура), Оршы (1618), Дынабургу (1638), Віцебску (1670), Магілеве (1682), Мсціславе (1690) і некалькі дзесяткаў меншых пляцовак, у тым ліку 6 місійных школ. Вестка аб захаванні Таварыства на Беларусі прыцягнула на гэтыя землі шмат езуітаў з Заходняй Еўропы што дало штуршок да развіцця полацкай школы, а ў 1812г. яна атрымала статус Акадэміі...

Полная версия публикации

У пачатку ХVІІ стагоддзя Уніяцкая Царква мела адміністрацыйна-тэрытарыяльную структуру, якую захавала ад Праваслаўнай Царквы ў Рэчы Паспалітай пасьля Брэсцкай царкоўнай уніі. На чале Уніяцкай Царквы стаяў мітрапаліт Кіеўскі, Галіцкі і ўсяе Русі, якому падпарадкоўваліся епіскапы. На тэрыторыі Беларусі і Літвы існавала мітрапалітальная епархія з центрам у сталіцы Вялікага Княства Літоўскага — Вільні...

Полная версия публикации

У гэтым дакумантальным аглядзе мы закранаем адну з балючых справаў нашай гісторыі: праблему "палянізацыі шляхты ў Вялікім княстве Літоўскім і ролю ў гэтай палянізацыі каталіцкага Касьцёла...

Полная версия публикации

Да падзелаў Рэчы Паспалітай на Беларусі не было адзінай тэрытарыяльнай структуры Рыма-Каталіцкага Касьцёла (лацінскага абраду). Парафіі гэтага Касьцёла належалі да трох цэнтраў касьцёльнай адміністрацыі - Віленскай, Луцкай і Смаленскай дыяцэзій. Такім чынам, невыпадкова прадметам дасьледаваньняў стала гісторыя Касьцёла ў асобных яго дыяцэзіях, якія ахоплівалі як беларускія, так і літоўскія, расейскія і ўкраінскія землі. У наш час пасьля ўтварэньня Папам Янам Паўлам ІІ Мінска-Магілёўскай мітраполіі, якая ахоплівае ўсю тэрыторыю сучаснай Беларусі, насьпела патрэба дасьледаваць гісторыю гэтай касьцёльнай правінцыі...

Полная версия публикации

Аднымі з найменьш вядомых старонак Вялікай Айчыннай вайны зьяўляюцца падзеі, зьвязаныя з рэлігійным жыцьцём беларускага народа падчас акупацыі, з адносінамі акупацыйных улад да Царквы як сацыяльнага Інстытута. Тлумачыцца гэта тым, што ў сярэдзіне ЗО-х гадоў савецкая таталітарная дзяржава амаль што вырашыла, як тады пісалі, "царкоўнае пытаньне"...

Полная версия публикации

Стык каталіцызму і праваслаўя, а адначасова лацінскай і візантыйскай культур быў спецыфічным фактарам гісторыі Беларусі, зыходным пунктам яе разнастайных інтэрпрэтацый і палітычных інспірацый. Ён меў істотны ўплыў і на працэсы фармавання нацыянальнай самасвядомасці яе жыхароў...

Полная версия публикации

На пачатку ХХ стагоддзя, калі актывізаваўся беларускі нацыянальны адраджэнскі рух, пачаўся і беларускі хрысціянскі рух, перш за ўсё ў асяроддзі маладога беларускага каталіцкага духавенства. Афіцыйны падзел беларусаў расійскімі ўладамі на "рускіх" (праваслаўных) і "палякаў" (католікаў), які дазваляў праводзіць русіфікацыю значнай часткі беларусаў і паланізацыю меншай часткі, такім чынам, быў падважаны самім клерам...

Полная версия публикации

Мінск належыць да ліку найстаражытных гарадоў Беларусі. Выгаднае месца знаходжання садзейнічала яго хуткаму развіццю, і ўжо ў сярэдзіне ХУст. Мінск, пра які ўпершыйю згадвалася ў летапісе ў 1067г. уваходзіў у шэраг найбольш значных гарадоў Вялікага Княства Літоускага...

Полная версия публикации

Да канца 1 тысячагоддзя н.э. плямёны, што насялялі тэрыторыю сучаснай Беларусі, прытрымліваліся старажытных язычніцкіх вераванняў, прынесеных у гэты рэгіён Еўропы нашымі далёкімі арыйскімі (індаеўрапейскiмі) продкамі яшчэн а рубяжы III і II тысячагоддзяў да н.э...

Полная версия публикации

Ці ж мог дапусьціць малады 31-гадовы піяр ксёндз Станіслаў Каласанты Роек які ў жніўні 1939 года прыехаў з Кракава ў Ліду, што ў гэтым горадзе, разьмешчаным на крэсах даўняй Рэчы Паспалітай, правядзе ўсю пазасталую частку свайго доўгага 88-гадовага жыцьця. што зь цягам часу і выбрыкаў гісторыі стане апорай і сімвалам непахіснай маральнай стойкасьці для палякаў, якія не пажадалі пакінуць сваю радзіму нягледзячы на пагрозы перасьледу з боку савецкай улады, варожай да ўсяго польскага і каталіцкага...

Полная версия публикации

Храм во имя святой Марии Магдалины в городе Минске был построен в конце сороковых годов прошлого века на православном Сторожевском кладбище. Это кладбище, иначе называемое "Переспенским", было одним из старейших кладбищ города. Переспа — название небольшой речки, правого притока Свислочи, встречается уже в документах XVI века...

Полная версия публикации

Род славных князей Острожских имеет глубокую связь с историческими судьбами нашего народа. Она прослеживается в той памяти, которую оставили о себе представители этого рода. Так, основателем многих православных церквей в Великом княжестве Литовском и Русском явился Константин Иванович Острожский, известный своими победами над татарами и войсками Московской Руси. В начале XII века им были построены храмы в Турове, Дятлове, Смолевичах, и, конечно, в Вильно. Будучи глубоко верующим человеком, он всю свою жизнь посвятил укреплению Церкви Божьей в Великом Княжестве...

Полная версия публикации

В 1896 году на далекой окраине Минска, называемой "Долгим бродом", началось строительство новой церкви, восьмой по счету среди приходских храмов города...

Полная версия публикации

Город Воложин расположен на холмистой местности в 70 км. на северо-запад от Минска при реке Во-ложинке. В пяти километрах от города течет река Березина. Близ Воложина проходит оживленная автомобильная дорога Минск-Гродно. Ближайшая железнодорожная станция с одноименным названием находится в 17 километрах от города...

Полная версия публикации

На 1 января 1999 года в Минском Духовном Училище занималось 35 человек: на 1-м курсе 22 чел.; на 2-м курсе 8 чел.; на 3-м курсе 5 чел. Все воспитанники проходили практику на приходах под руководством опытных регентов. В училище работало 17 преподавателей. Из них: окончили духовные академии 2 чел.; духовные семинарии 3 чел.; консерватории 11 чел.; МГУ 1 чел...

Полная версия публикации

В Минской Духовной Семинарии по состоянию на 1-е января 1999 года обучалось 426 студентов. Из них на дневном отделении 221 человек, на заочном 205. Кроме того, один из студентов 5-го курса находится в заграничной командировке (в Германии). В Семинарии изучалось 35 дисциплин: 1-й курс 13; 2-й курс 11; 3-й курс 11; 4-й курс 16; 5-й курс 15...

Полная версия публикации

На 1 января 1999 года в Минской Духовной Академии обучалось 18 человек. По 6 человек на каждом из 3-х курсов. В зарубежных учебных заведениях (на Богословских факультетах Афинского и Фессалоникского университетов, Греция) получали образование 4 человека...

Полная версия публикации

В 1999 году медицинском отделе Белорусского Экзархата под названием "Самарянин" работали врач и специалист по питанию...

Полная версия публикации

Белорусский Республиканский Христианский Образовательный Фонд имени свв. Мефодия и Кирилла общественная организация. Во время перерегистрации в октябре 1999 г. переименован в Международное общественное объединение "Христианский Образовательный Центр им. свв. Мефодия и Кирилла". Один из секторов деятельности совместно с факультетом теологии ЕГУ Европейского гуманитарного университета возрождение традиций христианского теологического образования в системе светского образования...

Полная версия публикации

Во исполнение основной своей задачи подготовки приемлемого для Церкви перевода Священного Писания на современный белорусский язык Белорусская Библейская комиссия за 1999 год имеет следующий результат: завершена работа по переводу и редактированию текста Евангелия от Марка и осуществлено его издание на 4-х языках с параллельными местами; выполнялся перевод Евангелия от Луки. На данный момент переведено 13 глав. Стараниями членов комиссии изданы богослужебные тексты на белорусском языке Божественной литургии, молебна с малым освящением воды; выпущен белорусский православный календарь на 1999 и подготовлено аналогичное издание на 2000 год...

Полная версия публикации

После распятия Христа Спасителя крест стал основой церковной обрядности, христианским символом победы над грехом и смертью. Крест - носитель «крестной животворной» силы. Крест - «невыказанная благодать!» - воскликнул Иоанн Дамаскин...

Полная версия публикации

Эта икона, находящаяся с левого бока от главного иконостаса Минского кафедрального Свято-Духова собора, сразу притягивает к себе внимание. Богатое убранство, свет лампад, множество свечей на подсвечниках, множество верующих, которые жаждут ей поклониться, - все говорит об исключительном ее почитании...

Полная версия публикации

В 1929 г. был разрушен храм во имя иконы Божией Матери "Всех Скорбящих Радосте", находящийся до революции при Минском училище слепых. Последним настоятелем церкви был священник Владимир Григорьевич Хираско. Он жил на перекрестке двух эпох, и его судьба сложилась трагично. Мы расскажем об О.Владимире то, что нам удалось узнать во время работы в Национальном архиве РБ и архиве КГБ...

Полная версия публикации

В годы гонений на Церковь Христову в Смолевичском приходе, как и везде, пострадало немало добрых и честных людей. В статье священника Феодора Кривоноса, посвященной истории Свято-Николаевского храма г. Смолевичи, кратко упоминалось о некоторых священнослужителях, чьи судьбы оказались связаны с местным приходом. В этой статье мы предлагаем Вашему вниманию более подробные сообщения о каждом из них...

Полная версия публикации

Семантика слова, обозначающего библейское понятия святости, восходит к значению «отделенный, отрезанный», или в переносном значении - «избранный»: «вы - род избранный, царственное священство, народ святый, люди взятые в удел» (1 Пет. 2,9 ). В более широком контексте святыми - избранными - назывались люди и предметы, посвященные Богу, и поэтому отделенные, отчужденные от мира, лучшие, непорочные. Так, святые - это люди, принесшие себя в жертву Христу, очищающиеся от грехов...

Полная версия публикации

З'яўленне медыцыны спачатку як асобных спосабаў дапамогi хворым супадае з пачаткам фармавання грамадства. Пачатковая медыцына вырастае з прымiтыўных манiпуляцый, звязаных з лячэннем ран, дапамогай жанчынам пры родах. Паступова гэты занятак у прадстаўнiкоў старажытных цывiлiзацый становiцца таiнствам, якому навучалiся толькi найбольш дастойныя і абраныя жрацы. Трэба адзначыць, што ў старажытных народаў лячэнне хворых дасягнула вельмi высокага ўзроўню: практыкавалiся ампутацыi, лячэнне вачэй, аперацыi на ўнутраныя органы i нават прафiлактычныя меры...

Полная версия публикации

Пятидесятничество относится к поздним по времени возникновения протестантским течениям, появившимся в США в начале XX в. и являющимся значительным направлением в современном протестантизме. Особый стиль религиозной жизни пятидесятников основывается на новозаветном повествовании о пятидесятнице...

Полная версия публикации

Одно из направлений протестантизма, появившееся на территории Беларуси в 20-е гг. нашего века, — адвентизм...

Полная версия публикации

Белорусская Православная Церковь 24 октября сего года торжественно отмечала 33-летие епископской хиротонии и двадцатилетие архипастырского служения на Беларуси митрополита Минского и Слуцкого Филарета, Патриаршего Экзарха всея Беларуси. Долгий и плодотворный путь прошел православный белорусский народ со своим архипастырем за это время: Белая Русь, где планомерно закрывали храм за храмом, земля, которой готовили участь атеистической республики, возродила, по милости Божией, свою плодоносную, духовную силу...

Полная версия публикации

Благословен грядый во имя Господне! —приветствовал 24 сентября Святейшего Патриарха Московского и всея Руси Алексия Второго, сходящего с трапа самолета в аэропорту "Минск-2", прибывший на встречу высокого гостя митрополит Минский и Слуцкий Филарет, Патриарший Экзарх всея Беларуси...

Полная версия публикации

Высокопреосвященнейший Владыка Филарет является постоянным членом Священного Синода Русской Православной Церкви...

Полная версия публикации

Возрождение национальной культуры белорусского народа в первую очередь включает в себя возрождение Православной Церкви. Сотни лет просвещала она людей Светом Христовым, спасая человеческие души от падения — и гибели, была оплотом высокой духовности народа...

Полная версия публикации

Жаночая гісторыя вылучылася ў асобную галіну галоўным чынам за апошнія дваццаць гадоў. Нягледзячы на велізарную дыспрапорцыю выдаткаваных сродкаў, інстытуцыйнай рэпрэзентаванасці і месца ў навучальных планах, невысокі статус ва універсітэтах і прафесійных асацыяцыях, цяпер ужо не ставіцца пытанне пра жаночую гісторыю як усталяваную практыку ў многіх частках свету...

Полная версия публикации

Работа напісана на лацініцы: Cytajucy roznyja turystycnyja daviedniki, mozna casta spatkac stos kstaltu: Bielarus zaviecca Bielarusiaj z taje prycyny, sto, maulau, toj biely koler symbalizuje volnasc; dyk vos, jak Bielarus pazbiehla "Tatarskaha jarma", to praz heta, maulau, i stalasia zvacca "Alba Ruthenia" -- "Biela-Rusiaj"...

Полная версия публикации

З імем Г. Бураўкіна звязаны выдатныя здабыткі беларускай паэзіі, глыбокае веданне жыцця, разуменне душы чалавека працы, захапленне багаццямі роднай мовы. Паэт добра ведаў жыцце народа, яго гісторыю і звычаі. Ён высока цаніў жывое слова, умеў паставіць у вершы гэтае слова так, што яно заўсёды гучала свежа і шчыра. У кожнага сапраўднага паэта абавязкова ёсць творы, якія найбольш поўна прадстаўляюць яго найлепшым чынам. Яны, як правіла, і найбольш вядомыя…

Полная версия публикации

Усю нашу лiтаратуру можна падзялiць на старую (да канца 18-га веку) i новую (ад пачатку 19-га веку да астатняга часу)...

Полная версия публикации

Вялікі грамадзянін і патрыёт Радзімы, ён усё сваё кароткае жыццё аддаў служэнню свайму народу. Адданы сын Беларусі, ён ўжо даўно пераступіў абсягі роднай зямлі. Як свайго, яго прымалі далёка за межамі радзімы...

Полная версия публикации

Міфалогія з’яўляецца адной з найважнейшых крыніц мастацтва. Вобразы міфалагічных істотаў служылі крыніцай натхнення для мастакоў і літаратараў сусветнай кулітуры. Паўстаюць яны і старонках твораў беларускіх пісьменнікаў. Багата міфалагічных вобразаў створана паэтамі 19га стагоддзя: Адам Міцкевічам, Янам Чачотам, пісьменнікам Янам Баршчэўскім ( “Шляхціц Завальня”). Сустракаем гэтыя ж вобразы і ў сучаснай беларускай літаратуры. Амаль у кожнага аўтара прысутнічае сумна-задуменны лясун, стары белабароды вадзянік, доўгавалосая русалка...

Полная версия публикации

Сучасная бел паэзiя вядзе адлiк часу з 50-х гадоу. Вялiкi уплыу на яе развiцце аказау грамадска-сацыяльны уздым, дзякуючы якому узрасла увага да чалавека, як асобы, як стваральнiка матэрыяльных i духоуных каштоунасцей на зямлi...

Полная версия публикации

Сучасная беларуская проза жыве клопатамі пра час, народны лёс, які праламляецца ў лёсе асобных людзей. Яна вызначаецца пільнай ўвагай да асобы чалавека і штодзённых праяў жыцця. Рэальныя здабыткі сучаснай прозы немалыя. Пашырылася рэчышча “ваеннай” прозы творамі В. Быкава, І. Навуменкі, І.Чыгрынава. А. Адамовіча, А.Савіцкага і іншых пісьменнікаў. Нямала твораў прысвечана маральна-этычным і філасофскім праблемам, пасляваеннаму часу. Больш адчувальнай стала патрэба ў звароце да мінулага, да гістарычных падзей, якія ацэньваюцца з пункту гледжання сучаснікаў (творы У.Караткевіча, І.Шамякіна, У.Калесніка, В. Коўтун, А. Лойкі)...

Полная версия публикации

Мы спасцiгаем у лiтаратуры дух часу, з яе мы чэрпаем заканамернасi руху, праблемы развцця, даведваемся, чым жыў i жыве народ, пазнаём яго менталiтэт. Асноўныя пружыны руху часу i грамадства так сплецены з асноўнымi пружынамi лiтаратурнага развцця, што ix i трэба разглядаць разам: рух часу - рух жыцця - рух лiтаратуры. Дзякуючы творам лiтаратуры мы пазнаём край, жыццё народа ў гэтым кpai, пазнаём сябе i адкрываем свет...

Полная версия публикации

Леанід Георгіевіч Сініцын нарадзіўся 28 ліпеня 1954 года ў горадзе Полацку. Бацька - Георгій Аляксеевіч Сініцын, рускі, вайсковец, маці - Кацярына Фёдараўна Сініцына (дзявочае прозьвішча Карпенка), беларуска, працавала ў харчовай прамысловасьці...

Полная версия публикации

Поэтесса, переводчица, драматург, писавшая на двух языках - русском и украинском. Автор драмы "Каменный хозяин", пьесы "Голубая роза", многочисленных стихотворений и поэм. Переводила на украинский язык произведения Гете, Шиллера, Гейне:Основатель украинского общества молодых поэтов "Плеяда"...

Полная версия публикации

Уладзімір Арлоў, аўтар кніг “Еўфрасіння Полацкая”(1992) і “Рандэву на манеўрах”(1992), гістарычнага эсэ “У пошуках украдзенага скарбу”(1993), засведчыў сваю адданасць ісціне пра мінулае беларусаў яшчэ на пачатку 80-х гг., калі ў мясцовым і тагачасным саюзным друку публікаваў артыкулы, у якіх рэзка крытычна адгукаўся на 5-томную акадэмічную “Гісторыю БССР” і аднаіменны школьны падручнік, называючы прама асноўную іх загану -- свядомую фальсіфікацію мінулага ваўгоду афіцыйнай гісторыяграфіі...

Полная версия публикации

Віктар Казько, аўтар раманаў “Неруш”, “Хроніка дзетдомаўскага саду”, аповесцей “Суд у Слабадзе”, “Но пасаран”, “Выратуй і памілуй нас, чорны бусел”, адносіцца да сярэдняга пакалення пісьменнікаў. У полі зроку яго знаходзіцца тэма вайны, пасляваеннае аднаўленне гаспадаркі, узаемаадносіны чалавека з прыродай...

Полная версия публикации

Вячаслаў Адамчык з’яўляецца адным з вядучых беларускіх пісьменнікаў, аўтарам шырока вядомай тэтралогіі “Чужая бацькаўшчына” (1978), “Год нулявы” (1983), “І скажа той хто народзіцца” (1987), “Голас крыві брата твайго” (1990). У цэнтры ўвагі пісьменніка — заходнебеларуская вёска Верасава. Аўтар прасочвае жыццё герояў на працягу даволі вялікага перыяду. Тут і часы даваеннай польскай дзяржавы, і першыя гады савецкай улады, і перыяд фашысцкай акупацыі...

Полная версия публикации

Алесю Адамовічу споўнілася 15 гадоў, калі ён стаў падпольшчыкам і партызанам. Вайна пакінула глыбокі след у свядомасці юнака, і гэта з’вілася адной з прычын таго, што тэма вайны стала асноўнай у творчасці пісьменніка. Вопыт перажытага падчас вайны знайшоў сваё адлюстраванне ў дылогіі “Партызаны” ( раман “Вайна пад стрэхамі” і “Сыны ідуць у бой” )...

Полная версия публикации

Раньше православные составляли подавляющее большинство населения Беларуси, церкви и монастыри владели значительными материальными средствами, земля и, людьми; поддерживались местной православной аристократией на самом высоком государственном уровне, несмотря на открытую прокатолическую, а позже и пропольскую политику двора великих князей литовских и королей польских...

Полная версия публикации

За последние десятилетия (1980 - 1999 гг.) религиозно-этническое самосознание народа Беларуси значительно возросло, а конфессиональный фактор стал играть заметную роль в общественно-политической жизни общества. Этому способствовала, прежде всего, демократизация общественной жизни в 90-е гг. В религии стали видеть гарантию стабильности, порядка, незыблемости духовных устоев общества, возрождение национальных традиций народа. “Религиозному Ренессансу” способствовал также пересмотр отношений между церковью и государством...

Полная версия публикации

Хронология важнейших событий истории Минска с основания до 1976 года...

Полная версия публикации

Александр Григорьевич Лукашенко родился 30 августа 1954 года в городском поселке Копысь Оршанского района Витебской области. Белорус. Окончил исторический факультет Могилевского педагогического института (1975) и Белорусскую сельскохозяйственную академию (1985)...

Полная версия публикации

В результате археологических раскопок в Минске на правом берегу реки Свислочь на замчище обнаружены следы древнего укреплённого центра (детинца) площадью около 3 га. В плане он имел овальную форму, был обнесён высоким валом с деревянными стенами, омывался водами Немиги и Свислочи. Рядом с крепостью находился посад...

Полная версия публикации

1 января 1919 года был опубликован Манифест об образовании Белорусской Советской Социалистической Республики. Было сформировано рабоче-крестьянское правительство. Впервые белорусский народ получил свою государственность. Столицей республики стал Минск. Создателем Белорусского Советского государства была партия большевиков, возглавляемая В. И. Лениным...

Полная версия публикации

Более 900 лет назад на правом берегу реки Свислочь, при впадении в нее Немиги, на небольшом холме возник город Минск (летописный Менеск, Менск, Минск).Происхождение названия летописного "Менска" связывают с рекой Менкой, впадающей в Птичь недалеко от города. Народное же предание связывает его то с неким Минчем, то с былинным богатырем Менеском. Отсюда и названия "Минск", "Менск"...

Полная версия публикации

Духоўнае і культурнае жыццё нашых продкаў цесна звязана са старадаўнімі вераваннямі і культамі. Звесткі, сабраныя этнографамі, гісторыкамі, фалькларыстамі і іншымі даследчыкамі культуры Беларусі, дазваляюць пад пластом позніх хрысціянскіх уяўленняў адшукаць рэшткі язычніцкага светапогляду і магічна-абрадавай практыкі...

Полная версия публикации

З канца першага дзесяцiгоддзя ў Беларусi прыкметна ўзмацняецца грамадска-палiтычны рух. Паводле часу, харатару i зместу ен з’яўляўся часткай таго грамадска палiтычнага руху, якi ахапіў Расію ў першай чвэрці XIX ст. Разам з тым ён жывіўся і ідэямі польскага нацыянальна-вызваленчага руху, найбольш прагрэсіўныя прадстаўнікі якога барацьбу за незалежнасць Польшчы цесна звязвалі з ажыццяўленнем сацыяльных рэформаў...

Полная версия публикации

Кампазітар, піяніст, педагог, пісьменнік, мастак, творчасць якога звязана з Беларуссю і Польшчай. Нарадзіўся ў вёсцы Варацэвічы Пінскага павета Мінскай губерні (цяпер Іванаўскі раён Брэсцкай вобласці) у сям'і інжынера-фартыфікатара. Пачатковую адукацыю атрымаў у бацькоў. У 1823 скончыў Свіслацкую гімназію і паступіў у Віленскі універсітэт...

Полная версия публикации

Чужына, асабліва вымушаная, эміграцыя, не спрыяе творчаму натхненню. Толькі ў рэдкіх мастакоў слова-выгнанцаў з Радзімы захоўваецца дзейсны талент. Пасля "Пана Тадэвуша" (1834 г.) Адам Міцкевіч амаль не займаўся паэзіяй...

Полная версия публикации

Марыля Верашчака… Ахутанае легендамі імя жанчыны, якой было наканавана ўвайсці ў гісторыю дзякуючы каханню. Лаура, Беатрычэ, Марыля… Гэтыя імёны стаяць побач. Што мы ведаем пра жанчыну, чый вобраз праходзіць праз усю творчасць сусветна вядомага паэтычнага генія?..

Полная версия публикации

"Забудзь гэтае каханне, якое з'яўляецца тваім няшчасцем. Ты пакутуеш, мой дарагі! Ты няшчасны, ты не звяртаеш увагі на сябе! Скажы мне, што выклікае твае пакуты, які сродак табе дапаможа? Забудзься на мяне, калі гэта патрэбна дзеля твайго шчасця і спакою...

Полная версия публикации

Вядомы на Беларусі род Храптовічаў адносіцца да самых старажытных і ўплывовых на беларускіх землях. Першым з гэтага роду ў гістарычных крыніцах упамінаецца Ян Храптовіч, сын Высагерда, стараста Наваградскі, які прыняў радавы герб на Гарадзельскім сейме ў 1413 г. Храптовічы мелі графскі тытул, які быў зацверджаны сеймавай пастановай у 1641 г...

Полная версия публикации

Несумненна, Мір старэйшы за першы ўспамін аб сабе (1395 год, тады крыжакі на чале з самім гросмайстрам Тэўтонскага ордэна Конрадам фон Юнінгенам, не ўзяўшы Наваградка, напалі на менш умацаваныя гарады Мір і Ліду і разбурылі іх). Ускосныя дадзеныя дазваляюць меркаваць, што горад існаваў яшчэ ў часы Кіеўскай Русі і, магчыма, быў цэнтрам княства. Але размяшчэнне на скрыжаванні дарог, якія вялі са Слуцка ў Наваградак і з Менска ў Слонім не спрыяла росквіту - вельмі ж часта ён цярпеў ад ворага (першы ўспамін аб Міры звязаны з яго разбурэннем)...

Полная версия публикации

Увосень 1817 года два студэнты Віленскага ўніверсітэта, Тамаш Зан з-пад Маладзечна і Адам Міцкевіч з Наваградка, якія ўжо рабілі свае першыя спробы пяра на літаратурнай ніве, надумалі заснаваць тайнае студэнцкае таврыства, каб аб'яднаць блізкіх сяброў па вучобе, што захапляліся літаратурай, філасофіяй, іншымі навукамі і ўвогуле - праяўлялі ў нечым свае здольнасці.мэтай згуртавання была ўзаемадапамога ў паглыбленні адукацыі, у творчым самаўдасканаленні, грамадская праца для дабра зняволенай Айчыны...

Полная версия публикации

На старонках пісьмовых крыніц назва "Туганаўчы", "Туганава" ўпершыню з'яўляецца ў часы праўлення вялікага князя літоўскага Казіміра (1440-1492). 10 чэрвеня 1471 г. маршалак гаспадарскі Мікалай Няміравіч у тэстаменце запісаў сяло Туганаўчы (Туганава) сваёй жонцы Альжбеце, а пасля яе смерці - касцёлу ў Ішкалдзі пад юрысдыкцыю віленскага біскупа...

Полная версия публикации

Плошча Свіцязі 2.24 кв. км., даўжыня 1,7 км., найбольшая шырыня 1,6 км. У папярочным разрэзе катлавіна возера мае сподкападобную форму і толькі ў цэнтры набывае варонкападобны выгляд з найбольшай глыбінёй 15,05 м., глыбіні ж больш 10 м. займаюць крыху больш 2% плошчы возера. 28% плошчы знаходзіцца на глыбіні да 2 м...

Полная версия публикации

Пярлiнай старадаўняга Навагрудка, былой сталіцы Вялікага Княства Літоўскага, з'яўляецца барачная фара - касцёл Перамянення Пана. Яна была пабудаваная ў 1723 г. замест драўлянага касцёліка, якi залажыў у 1395 годзе лiтоўскі князь Вітаўт, у хуткім часе пасля хрышчэння нашых продкаў па каталіцкаму абраду. Як выглядаў першы будынак касцёла - невядома...

Полная версия публикации

Пляц, на якім калісьці стаяў дом, купіў за 50 рублёў у 1803 годзе бацька паэта-Мікалай Міцкевіч - тады мінскі каморнік. Тут ужо былі скляпы і падмуркі дома, які калісьці належаў навагрудзкаму бурмістру і згарэў падчас пажару ў Наваградку ў 1751 годзе...

Полная версия публикации

У 1798 годзе, напярэдадні нараджэння Адама - будучага паэта - фальварак Завоссе знаходзіўся ва ўласнасці братоў яго бацькі. Да Міцкевічаў Завоссе трапіла ад Яновічаў пасля судовага працэсу 1784-1785 гг. Справа пачалася з-за нявыплаты Яновічамі 200 злотых, пазычаных у Юзэфа Міцкевіча. Уладальнікам Завосся па суду атрымаўся Базыль Міцкевіч. У лістападзе 1798 г. Базыль Міцкевіч памірае і Феліцыян, пляменнік Мікалая Міцкевіча (бацькі Адама), запрашае дзядзьку Мікалая з сям'ёй пераехаць у Завоссе, каб заняцца гаспадаркай...

Полная версия публикации

Казіміру Альхімовічу -- 160 год з дня нараджэння. Ён нарадзіўся перад самымі калядамі – 20 снежня 1840 года ў вёсцы Дубраве былога Лідскага павету (цяпер Шчучынскі раён), што знайходзіцца амаль на самым ускрайку дрымучай і дзікай Налібоцкай пушчы...

Полная версия публикации

Падарожнік і географ, даследчык Цэнтральнай Азіі, асветнік, ганаровы член Пецярбургскай Акадэміі навук (з 1878), генерал-маёр. Нарадзіўся ў в. Кімбарава Смаленскай губ. ў сям'і дробнага памешчыка, які паходзіў з Віцебшчыны. У 1855 Пржавальскі скончыў гімназію ў Смаленску і паступіў на ваенную службу. У 1861—63 ён слухач Акадэміі Генеральнага штаба ў Пецярбургу. У гэтыя гады ім складзены «Ваенна-статыстычны агляд Прыамурскага краю», які стаў падставай для абрання Пржавальскага ў 1864 членам Рускага геаграфічнага таварыства, з якім у далейшым была звязана ўся яго дзейнасць...

Полная версия публикации

Жыццёвы і творчы шлях Івана Навуменкі тыповы для яго пакалення. Пачатак літаратурнай дзейнасці Навуменкі прыпадае на 50-я гг. Першы зборнік апавяданняў “Семнаццатай вясной” выйшаў у 1957 г. Затым з’явіліся творы, у якіх аўтар спрабуе адказаць на вістрыя пытанні рэчаіснасці, задумваецца над прыродай чалавечага характару, уздымае маральна – этычныя праблемы сённяшняга дня (“Таполі юнацтва”, “Вераніка”, “Апошняя восень”, “Смутак белых начэй”, “Летуценнік”, “Асеннія мелодыі”)...

Полная версия публикации

У першай палове 14 стагоддзя на нашых землях паўстала цэлая сістэма абароны - умацаваныя замкі ў Лідзе, Крэве, Медніках, Вільне, Троках, Гродне. Старыя, драўляныя умацаванні былі перабудаваны на каменныя, мураваныя. Размешчаны яны былі, звычайна, на высокіх узгорках. Узнік новы тып замкаў, так званыя "кастэлі" Назва ўмацавання паходзіць ад лацінскага "castellum", што ў старажытныя часы азначала ўзмоцнены валамі і ірвамі абоз рымскіх легіёнаў...

Полная версия публикации

Лідзкі павет Віленскага краю. на паўдарозе паміж дзьвюмя сталіцамі Наваградкам і Вільняй, цэнтр летапіснай Літвы. унікальны славяня-балцкі кангламерат. На працягу 500 гадоў ён выконваў адну дзяржаўную •задачу; стратэгічнай важнасьці...

Полная версия публикации

Беларуска-украiнскiя ерархi падрыхтавалi дзьве версii "Артыкулаў" польскай i лацiнскай мовамi, памiж якiмi ёсць некаторыя адметнасцi. Тут публiкуецца пераклад польскамоўнага тэкста, якi быў першасным i непасрэдна перадае настроi i прагненьнi бiскупаў...

Полная версия публикации

Доўгі час у гістарычнай навуцы трымалася адмоўная ацэнка "Нашай нівы". Толькі ў апошнія гады склаліся спрыяльныя ўмовы для аб'ектыўнай ацэнкі месца і ролі гэтай газеты ў нашай гісторыі. У савецкія часы "Нашу ніву" называлі "контррэвалюцыйным", "ліберальна-буржуазным", "нацыяналістычным" выданнем...

Полная версия публикации

Мінск — горад досыць старажытны. Але, на жаль, пра яго не скажаш словамі вядо-мага паэта: тут кожны камень гісторыяй дыхае. У адрозненне ад многіх сваіх еўрапейскіх равеснікаў і нават куды больш маладых гарадоў аблічча беларускай сталіцы ўсё ж такі вызначаюць не кварталы старадаўняй забудовы, а сучасныя мікрараёны...

Полная версия публикации

Гісторыя Вялікага Княства Літоускага, Рускага, Жамойцкага здаўна прыцягвала ўвагу даследчыкаў мінуўіпчьшы. Ужо ў XVI ст. з'яўляюцца творы, што абапіраліся на беларуска-літоўскія летапісы і дакументальныя матэрыя.іы з дзяржаунага і родавых магнацкіх архіваў. Пэўна самай значнай з падобных прац была "Хроніка польская, літоўская, жамойцкая і ўсяе Русі" Мацея Стрыйкоўскага, выдадзеная ў Каралеўцы (сённяшні Калініград) у 1582 г...

Полная версия публикации

У канцы XIV ст. Вялікае княства Літоўскае і Рускае (як яно афіцыйна называлася да сярэдзіны XV ст., калі было дадана і Жамойцкае) з'яўлялася вялікай дзяржавай. Яе межы пашыраліся ад Балтыйскага мора і Мазовіі на захадзе да вярхоўяў Волгі, Разанскага вялікага княства і стэпаў за вытокамі рэк Сеиму, Псёла і Севярскага Данца на ўсходзе, ад Вялікіх Лук і Ржэва на поўначы да ненаселенага Дзікага поля....

Полная версия публикации

Тураўскае княства ўтварылася ў межах рассялення дрыгавiчоў — у Паўднёвай Беларусi, басейне Прыпяцi. Сталiца княства — горад Тураў прыгадваецца пад 980 г., калi на Беларусi з'яуляюцца князi, магчыма, браты Рагвалод i Тур. Ад апошняга, як паведамляе летапiс, "тураўцы празвалiся". Першая звестка i падзеi 988 г., калi былi вызначаны межы Тураўскай зямлi, сведчаць аб тым, што Тураўшчына ад пачатку развiвалася як самастойная дзяржаўная адзiнка з усiмii адпавядаючымi гэтай пабудове iнстытутамi...

Полная версия публикации

Полацк, упершыню ўспомнены ў «Аповесці мінулых часоў» у сувязі з дзяльбою гарадоў наўгародскім князем Рурыкам. Праз тры гады пасля гэтага, у 865-м, сюды прыйшло кіеўскае войска князёу Аскольда і Дзіра, што, як паведамляе Ніка-наўскі летапіс, «ваявалі палачанаў і шмат зла ўчынілі», а ў выніку на нейкі час зрабілі горад залежным ад Кіева...

Полная версия публикации

Зізаній Лаўрэнцій (?—1634) - беларускі педагог-гуманіст, царкоўны дзеяч, мовавед, перакладчык. Паводле адных звестак паходзіў з дробнамаянтковай шляхты Трокскага ваяводства, паводле другіх — з мястэчка Тустынь на Валыні. Адукацыю атрымаў у Астрожскай школе на Валыні. Працаваў настаўнікам царкоўнаславянскай і грэчаскай моў у Львоўскай (да 1592), Брэсцкай (1592—1595), Віленскай(1595—1597) брацкіх школах...

Полная версия публикации

С. Будны — сапраўдны майстра літаратурнага перакладу. Яго перакладчьцкі талент найбольш ярка выявіўся ў час працы над Свяшчэнным Пісаннем. Будны, як вядома, перакладаў Біблію на польскую мову, якая на той час, побач са старабеларускай, царкоўнаславянскай і лацінскай з'яулялася адной з літаратурных моў Беларусі...

Полная версия публикации

Прыродазнавец, заснавальнік эвалюцыйнай палеанталогіі. Нарадзіўся ў вёсцы Шусцянцы Дынабургскага павета Віцебскай воласці. Скончыў Пецярбургскае вучылішча правазнаўства, дзе рыхтавалі вышэйшых адміністрацыйных чыноўнікаў дзяржавы. Яшчэ калі быў прававедам, сышоўся з пецярбургскімі студэнтамі,— а праз іх з радыкальнымі рэвалюцыйнымі гурткамі. Накіраваўшыся за мяжу на лячэнне, Кавалеўскі ўсталяваўся ў Лондане, дзе пазнаёміўся з А.І.Герцэнам, даваў урокі яго малодшай дачцэ...

Полная версия публикации

Беларускі педагог-гуманіст, царкоўны дзеяч, мовавед, перакладчык. Паводле адных звестак паходзіў з дробнамаянтковай шляхты Трокскага ваяводства, паводле другіх — з мястэчка Тустынь на Валыні. Адукацыю атрымаў у Астрожскай школе на Валыні. Працаваў настаўнікам царкоўнаславянскай і грэчаскай моў у Львоўскай (да 1592), Брэсцкай (1592—1595), Віленскай(1595—1597) брацкіх школах. Калі быў у Брэсце, падрыхтаваў вучэбныя кнігі «Азбука з Лексісам» і «Грамматіка словенска совершенного искусства осми частиі слова...» (Вільня, 1596)...

Полная версия публикации

Заканамерна, што мы, людзi атамнага веку, усе часцей звяртаемся да гiсторыi, бо яна - не бяздушны водгук мiнуушчыны, а жывая сувязь пакаленняу i часу. Толькi тады, калi адноулены усе яе звёны, даследаваны прычыны разрыву iх, можна па-сапрауднаму адчуць сябе прыналежным як да нацыянальнай, так i да сусветнай гісторыі...

Полная версия публикации

На календары вечнасці - XXI стагоддзе, эпоха навукова - тэхнічнай рэвалюцыі, эпоха біёнікі і электронікі... Узброены ведамі чалавек ужо абганяе сёння самую смелую казачную фантазію, самыя няўрымслівыя мары. Фантазію казак абганяе, а сама казка, як ні дзіўна, не старэе, у нябыт не адыходзіць. Можна нават сказаць - наадварот, у апошні час попыт на гэты від вуснапаэтычнай народнай творчасці прыкметна ўзрос і працягвае павышыцца. Гэта датычыць, зразумела, і беларускага казачнага эпасу, беларускай казкі...

Полная версия публикации

Абрады-сукупнасць традыцыйных умоўных дзеянняў, што сімвалічна выражаюць і замацоўваюць адносіны людзей да прыроды і паміж сабой, іх паводзены ў важных жыццёвых сітуацыях, якія сістэматычна паўтараюцца. Абрады - састаўная частка традыцыйна- бытавой культуры народа. Утрымліваюць у сабе элементы песеннага, харэаграфічнага, драматычнага, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. Зарадзіліся ў першабытным грамадстве, калі людзі імкнуліся заклінаннямі ўздзейнічаць на незразумелыя з'явы прыроды...

Полная версия публикации

НЕСВИЖ - районный центр в Минской области - один из старейших исторических и культурных центров Беларуси. Точная дата его основания не установлена. Вероятно, что Несвиж, как центр княжества, существовал уже в 13 в. В 16 в. он стал резиденцией польских магнатов Радзивиллов, после чего, значительно изменился. Были возведены прекрасные монументальные каменные здания, имевшие оборонное значение. Элементы готики, ренессанса, барокко, классицизма свидетельствуют о многоэтапности строительства. Неповторимыми творениями являются и сооружения 17-19 веков. Памятники архитектуры в Несвиже - ценный вклад белорусского и других европейских народов в общую сокровищницу мирового культурного наследия...

Полная версия публикации

Нарбут пiша пра княства Дайноўскае i пра заснаванне Лiды ў 1180 годзе. У Стрыйкоўскага Лiда ўзгадваецца толькi каля 1330 г. Мажлiва, што як паселiшча, Лiда iснавала ранней, але толькi пасля залажэння Гедымiнам замку ў 1323 г., з’яўляюцца больш дакладныя звесткi пра Лiду. З другой паловы XIV ст. Лiда з воласцю належыла Альгерду...

Полная версия публикации

1480 год. У адной з грамат Казіміра Ягелончыка вызначыўся кошт піцейніх водкупаў і памеры штрафаў за іх парушэнне 2 капы з корчмаў Лідскіх, а 2 рублі ў Васілішках з він…”

Полная версия публикации

Сонечныя гадзіньнікі – найстаражытнейшыя навуковыя прыборы. Іх выкарыстоўвалі йшчэ за шмат вякоў да н.э. Вядома, што сонечныя гадзіньнікі (па грэцку-гноманы) ўжываліся ў Старажытным Эгіпце...

Полная версия публикации

11 лістапада 1918 г. закончылася першая сусветная вайна-германскае камандаванне ў Кампьенскім лесе падпісала перамір'е з краінамі Антанты i згадзілася на ўтварэнне польскай дзяржавы. Гэты дзень жыхары Польшы святкуюць як Дзень Незалежнасці. 12 лістапада Юзеф Пілсудскі прызначаны “Начальнікам дзяржавы”. 13 лістапада Усерасійскі цэнтральны выканаўчы камітэт (УЦВК) ануліраваў Брэсцкі мірны дагавор, 15 лістапада арганізаваў Заходнюю Чырвоную Армію. 16 лістапада германскае камандаванне аддало загад аб эвакуацыі арміі з Усходняй Еўропы. 9 снежня нямецкае войска пакінула Мінск, передаўшы уладу бальшавікам...

Полная версия публикации

Шляхта засьцянковая, альбо як яе пайсюдна на Лiтве называюць- ваколiчная, найвялiкшая ў Лiдзкiм павеце, у парафiях: Эйшышкi, Pадунь, Лiда, Нача, Забалаць, а таксама i ў iншых ваколiцах; у весках, што цягнуцца на некалькi дзесяткаў дамоў, дзе жыве толькi сама шляхта часамi нават аднаго прозвiшча, як напрыклад: Едка, Чапля, Вiльканец, Гервiль, Болцiч, Сонгiн, Павятоўскi i iнш...

Полная версия публикации

Адно з даволі распаўсюджаных спрашчэньняў, што датычаць палякаў на Ўсходзе, — прыпісваньне ім en bloc польскай нацыянальнай сьвядомасьці. Этнасацыялягічныя досьледы сярод вясковых жыхароў Беларусі могуць, аднак, паставіць такое спрашчэньне пад сумнеў. На маю думку, такія досьледы варта праводзіць менавіта ў Беларусі: тут жыве найбольшая сярод усіх краінаў былога СССР г.зв. “польская меншасьць”, і ў той жа час вясковыя жыхары складаюць заўважную большасьць у гэтай меншасьці. Пераважна гэта людзі старэйшага веку, зь невысокім узроўнем адукацыі. Без спазнаньня і зразуменьня іх спосабу жыцьця і мысьленьня веды пра палякаў у Беларусі будуць няпоўнымі...

Полная версия публикации

Лідчына, як і увогуле Гарадзеншчына. для многіх мастакоў была крыніцай натхненьня і месцам духоўнага сталеньня. Цікавае гістарычнае мінулае, прырода вабілі такіх майстроў пэндзля і алоўка. як I. Пешка, В. Гразноў, В. Дмахоўскі, М. Кулеша, Н. Орда. Ф Рушыц, Я. Драздовіч. Што датычыцца Ліды, то гэтаму спрыяла і выгаднае геаграфічнае становішча. Побач Гародня, Вільня. Наваградак, першая сталіца ВКЛ. Творы прысьвечаныя Лідчыне, сталіся для гэтых мастакоў адной з прыступак уваходжаньня ў еўрапейскую культуру...

Полная версия публикации

Гэтая мясцовасьць пасьля заваёвы каля 1180 г. Дайноўскага княства, у якім яна разьмяшчалася, ёсьць абшар ліцьвінскі, бо Ліда абазначае паляна, поле ачышчанае ад лесу...

Полная версия публикации

Аркадзь Бенядыктавіч (Бяйнусавіч) Мігдал нарадзіўся ў Лідзе 11 сакавіка 1911 года у 1943-45 г.г. працаваў ў Інстытуце фізічных праблем АН СССР, у 1945 - 71 г.г. у Інстытуце атамнай энергіі, у 1947 годзе быў апанентам на абароне кандыдацкай дысертацыі А. Дз. Сахаравым...

Полная версия публикации

Мы Жыгімонт ІІІ, ласкаю Божаю кароль Польскі і г.д. абвяшчаем усім разам і кожнаму асобна, сучасным і будучым, каму гэта ведаць трэба: Мы, Гаспадар, жадаючы ў лепшым парадку мець горад наш Ліду даём падданым горада Лідскага права Магдэбургскае і дазваляем гэтым Нашым лістом на ўсе часы. Да гэтага права для ўпрыгожання і прыўмножання, а таксама вядзення спраў судовых і гарадскіх мы загадалі нашым лістом прысвяціць пячатку гарадскую, гэта значыць ільва і два ключы перакрыжаваныя па над ім. Да гэтага вызваляем падданых нашых горада Ліды ад ўсіх спраў земскіх В.К.Літоўскага і звычаеў, якія замінаюць Магдэбургскаму праву...

Полная версия публикации

Лiдзкi павет - даўнейшы асяродак маёй сям’i (Нарбутаў-заўв.pэд.), якая заўсёды прысвячала сваё жыцьцё грамадзкiм дзеям. Там я нарадзiўся, там правёў значную частку свайго жыцця, таму гэтая “малая Радзiма” дарагая мне заўседы. Успамiны пра яе мiлыя майму сэрцу i цешаць мяне у самоце , у якую увагнала мяне жыццё. Не раз уваскрасаюць у памяцi знаёмыя постацi, вядомыя калiсьцi шырокаму колу грамадзян; жыва паўстаюць перад вачыма розныя здарэннi, найбольш значныя акалiчнасьцi з грамадзкага жыцця павета, разнастайныя выпадкi: калi самотныя, калi смешныя, а часам i узнёслыя, якiмi багатая гiсторыя кожнай шляхэтскай сям’i на Лiтве...

Полная версия публикации

После бурных событий начала века в 20-е годы мир начал потихоньку отходить от войн и революций. Спорт у уставших от потрясений людей быстро завоевывал популярность и авторитет. Для разделенных по рижскому договору границей белорусов спортивная жизнь в 20 - 30-е годы шла, словно в параллельных мирах: минчане, могилевчане, витебчане и гомельчане выступали в чемпионатах СССР, а представители Гродно, Бреста и Пинска - в первенствах Польши. В то же время если о спортивных кумирах довоенной БССР Науме Лапидусе, Борисе Большакове и других пусть немного, но известно, то о "западниках" - практически ничего. Попробуем восполнить этот пробел...

Полная версия публикации

Папулярнае шматтомнае выданьне “Жывапіснай Расеі” (т.1-12 СПБ., 1881-1901) было задумана і зьдзейснена адным з буйнейшых расейскіх географаў, падарожнікам Пятром Пятровічам Сямёнавым-Цянь-Шаньскім (1827-1914). Трэці том гэтага выданьня “Літоўскае Палесьсе” і “Беларускае Палесьсе” практычна поўнасьцю напісаны вядомым беларускім этнографам і гісторыкам Адамам Кіркорам. Выйшаў том у 1882 годзе і цалкам прысьвечаны апісаньню гісторыі і прыроды беларускіх і летувіскіх зямель, матэрыяльнай і духоўнай культуры тутэйшага насельніцтва, у тым ліку насельніцтва Ліды і Лідчыны...

Полная версия публикации

Ёсць на Лідчыне такая вёска Вялічкі. Адсюль, як мяркуецца, паходзіў адзін з знакамітых друкароў нашага краю Ян Карцан...

Полная версия публикации

Заснавальнікам лідскай галіны Іваноўскіх з’яўляецца Станіслаў Іваноўскі (1819-1900) -- службовец канцылярыі Гарадзенскага дваранскага дэпутатскага сходу і Гарадзенскай палаты дзяржаўных маёмасцяў. Пасля трох шлюбаў з мясцовымі шляхцянкамі: Антанінай Быкоўскай, Каралінай Клімантовіч, і Станіславай-Фільяменай Губарэвіч становіцца ўладальнікам фальваркаў Лябёдка, Лябёдка Кліман-товічаў, часткі маёнтка Галавічполе у Стара-Васілішскай воласці Лідскага павету (зараз Шчучынскі раён) і бацькам траіх дзяцей: Марыі, Юзэфы і Леанарда...

Полная версия публикации

У 1323г. вялікі князь ВКЛ Гэдзімін запрасіў манахаў Дамініканаў і Францішканаў на Літву. У 1387г. была створана Віленская епархія. У маёмасць епархіі перадаецца вёска пад Лідай, Дуброўна...

Полная версия публикации

15 ліпеня споўнілася 590 гадоў з дня Вялікай бітвы ў Вялікай вайне і з дня Вялікай перамогі саюзных войскаў Вялікага княства Літоўскага і каралеўства Польскага над наймагутнейшым і найагрэсіўнейшым войскам Тэўтонскага ордэну...

Полная версия публикации

Храм у горадзе - гэта сімвал вечнасці сярод тлума сучаснай цывілізацыі. Зусім іншую адметнасць мае сылуэт храма дзе-небудзь на халме, у атачэнні вёсак.Тут гімн чалавека ў гонар творца сусвету як бы зліваецца з гімнам самой прыроды...

Полная версия публикации

14 красавіка 1901 года дырэктар Віленскай дырэкцыі народных навучальняў зьвярнуўся з хадайніцтвам да папячыцеля Віленскай навучальнай акругі з нагоды заявы жонкі штатнага прыглядчыка Лідзкага ўезнай навучальні Марыі Навіцкай аб дазволе ёй адчыніць у горадзе Лідзе прыватную 3-х класную з падрыхтоўчым класам жаночую навучальню...

Полная версия публикации

У 1993 годзе ў Лідзе памёр Ілья Львовіч Гярловін. Спецыялісты сцвярджаюць, што ён падняў на некалькі ўзроўняў тэорыю Эйнштэйна, спалучыўшы яе з тэорыяй Вярнадскага. Афіцыйная навука ўпарта не жадае заўважаць ні Гярловіна, ні яго працаў. Галоўную і практычна адзіную кнігу свайго жыцця ён выдаў у 1990-м годзе за свой кошт...

Полная версия публикации

Выпіскі з расейскіх архіваў і іншых дакументаў, а таксама ўспаміны сьведкаў і ўдзельнікаў падзей зьвязаных зь імем героя паўстаньня 1863 года ксендза Адама Фалькоўскага, расстралянага ў Лідзе 24.06.1863 года...

Полная версия публикации

У Лiдзкiм павеце, у глыбiнi лясоў, над вялiкiм возерам стаяў невялiкi дpаўляны фiлiальны касьцел Дубiчы, а ў iм у вялiкiм алтары - фiгура Пана Езуса ў стаячай постацi з цярновым вянком, падобная да фiгуры, што знаходзiцца ў Вiльнi на Антокалю ў даўнейшым касьцеле. Богу спадобiлася гэтае места асвяцiць сваiмi ласкамi...

Полная версия публикации

Przypomnijmy. Pierwsza pozycja serii Wybitni Polacy na Ziemi Lidzkiej – wydawanej przez Komitet Historii Nauki i Techniki Polskiej Akademii Nauk oraz Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lidzkiej, dzialajace na Bialorusi – byl tomik piora Pawla Komorowskiego i Aleksandra Kolyszki poswiecony Ludwikowi Narbuttowi, legendarnemu kresowemu bohaterowi powstania 1863 roku, ktory majac zaledwie 31 lat zginal w bitwie pod Dubiczami. Jednoczesnie ukazane zostaly zawile i smutne losy po drugiej wojnie swiatowej tablicy ku czci Ludwika Narbutta, odslonietej w 1938 roku na scianie lidzkiego kosciola oo. pijarow w 75-lecie jego bohaterskiej smierci. Relacje o wspolczesnych losach tej majacej wszak historyczna wartosc tablicy przekazal naoczny swiadek wydarzen – p. Aleksander Kolyszko, wspolautor publikacji, a jednoczesnie wieloletni prezes TKPZL...

Полная версия публикации

Ігнацій Дамейка - сын Антона Іпаліта і Караліны з Анцутаў, нарадзіўся 31 ліпеня 1802 года ў маёнтку бацькоў Мядзвятка над ракой Ушой у Навагрудскім павеце. Яго бацька - старшыня земскіх судоў, памёр вельмі рана (1809 r.) i пакінуў дзяцей сіротамі. Малы Ігнацій, яго сёстры i браты: Марыя, Антаніна, Адам i Казімір - засталіся пад апекаю маці i двух дзядзькаў: Ігнація i Юзефа. Дзяцінства Дамейкі прайшло ў заможным шляхецкім доме, напоўненым польскай культурай, у якім захоўваліся айчынныя традыцыі. У 1812 годзе дзесяцігадовы Ігнацій разам ca старэйшым братам Адамам быў адданы ў павятовую школу айцоў піяраў у Шчучыне...

Полная версия публикации

Развіцце гістарычнай навукі немагчыма без археаграфіі. Актуальнасць публікацыі старажытных дакументаў для сённяшняга развіця і пазнання беларускай мінуўшчыны відавочная. На вялікі жаль, многія беларускія гісторыкі у сваіх даследаваннях апіраюцца не на археаграфічныя публікацыі і мала ведаюць самі дакументы...

Полная версия публикации

Пошукі беларускай нацыянальнай ці цывілізацыйнай ідэнтычнасці амаль заўсёды з аднолькавым вынікам прыводзяць да думкі пра малую актуальнасць візантыйскага дыскурса Беларусі, прычым гэта тычыцца як еўрацэнтрычнага, так і масквацэнтрычнага яе разумення. Урэшце, адсюль ніяк не вынікае, што сучасная Беларусь не з'яўляецца ці не можа разглядаць сябе як частку «поствізантыйскай» Айкумены — хоць бы таму, што існуе Беларускі Экзархат Рускай Праваслаўнай Царквы, ды і бальшыня беларусаў лічаць сябе ўсё ж праваслаўнымі...

Полная версия публикации

Пятнаццаць гадоў таму, у 1978 г. П'ер Нора, супрацоўнiк Вышэйшай школы сацыяльных даследаванняў у Парыжы, прапанаваў наступную характарыстыку стану сучаснай гiстарычнай навукi...

Полная версия публикации

Што такое гiсторыя? Якiм бы бессэнсоўным i непатрэбным не здавалася такое пытанне, працытую два ўрыўкi, датычныя адпаведна першага i другога выданняў Cambridge Modern History („Кембрыджскай новай гiсторыi"). Эктан у сваiм дакладзе аб працы, выкананай над гэтым выданнем, у кастрычнiку 1896 г. перад сiндыкамi Cambridge University Press гаварыў...

Полная версия публикации

З крахам сiстэмы рэальнага сацыялiзму, якая лiчылася ўвасабленнем марксiсцкiх цi марксiсцка-ленiнскiх iдэй, само па сабе паўстала пытанне, цi не страцiў марксiзм сваю актуальнасць i як навуковы метад, а не толькi як грамадская сiстэма...

Полная версия публикации

Гісторыя самаўсведамлення чалавека як такая, гісторыя ідэальна тыповых спосабаў мыслення пра сябе, сузірання, адчування і бачання сябе ў агульным парадку быцця мусіла б апярэджваць гісторыю містычных, рэлігійных, тэалагічных і філасофскіх тэорый чалавека. Не кранаючы тут самой той гісторыі, трэба зазначыць адно: асноўны кірунак гэтага шматаблічнага развіцця даволі выразны — узрастанне людской самасвядомасці, якое адбываецца ў асобныя моманты гісторыі праз усё новыя скачковыя змены...

Полная версия публикации

Канцэпцыя дзяржавы, блізкая да той, якая панавала ў Цэнтральнай Еўропе XVI ст., упершыню склалася ў XV ст. у Бургундыі, якая ўяўляла з сябе федэрацыю самастойных дзяржаваў, падначаленых бургундскім герцагам, што дэлегаваў значную частку ўласных паўнамоцтваў сваім прадстаўнікам на падначаленых тэрыторыях і адпаведным мясцовым станавым асамблеям. Кіраванне такой „шматковай“ дзяржавай патрабавала значна больш дакладнага і кампетэнтнага адміністравання, чым прымітыўны гвалт, і прымушала бургундскіх суверэнаў лічыцца з інтарэсамі падуладных тэрыторый, а нават і індывідаў...

Полная версия публикации

Што значыць гiстарычны? Што мы маем на ўвазе, калi гаворым пра гiстарычны дзень, гiстарычнае рашэнне цi гiстарычную падзею?..

Полная версия публикации

Адукаваныя слаi пачатку савецкай эпохі былі структурна разнароднымі. Царскiя службоўцы, савецкiя энтузiясты, «буржуазныя спецыялiсты» i вузка адукаваныя выскачкi мусiлi ладзiць між сабою ў настаўнiцкiх вучэльнях, унiверсiтэтах, даследчыцкiх лабараторыях, мiнiстэрствах i партыйных ячэйках. Калi гэта ўдавался, то перадусiм дзякуючы разлiчаным на далёкую перспектыву намерам партыi прымусiць «лёкаяў капiталiзму» — як характарызаваў прафесiйную iнтэлiгенцыю Ленiн — удзельнiчаць у будаўнiцтве савецкай дзяржавы...

Полная версия публикации

26 мая в 10 часов вечера скончался после непродолжи тельной болезни д. стат. сов. Матвей Васильевич Фурсов, бывший директор Могилевской гимназии и затем редактор неофициальной части «Могилевских губернских ведомостей»...

Полная версия публикации

Савецка-польская вайна 1920 г. была адной з самых значных i драматычных старонак нашай гiсторыi XX стагоддзя. Падзеi 1920 г., як сцвярджаў вядомы польскi пiсьменнiк i публiцыст Збiгнеў Залускi, "... стварылi новае матэрыяльнае становiшча, новую рэальнасць быцця Расii, Беларусi i Украiны, а ў пэўнай ступенi i Польшчы"...

Полная версия публикации

Для даследавання ўладарання нямецкага акупацыйнага рэжыму ў Савецкiм Саюзе пад час II сусветнай вайны судовыя акты пасляваенных працэсаў над нацыстамi застаюцца той крынiцай матэрыялаў, якая да сённяшняга часу амаль не выкарыcтоўвалася. З прычыны часта сенсацыйнага характару комплексу злачынства i яго прычынаў (а менавiта iх высвятленне было задачай тых працэсаў), iншыя дэталi агульнага кантэксту нямецкага акупацыйнага рэжыму, якiя пры гэтым высвятляюцца, большай часткай застаюцца па-за ўвагай або разглядаюцца як неiстотныя...

Полная версия публикации

Заключаныя ў назве паняцці маюць служыць даследаванню нацыятворчых працэсаў на абшары Цэнтральна-Усход няй Еўропы (з асаблівай увагай да ўсходніх земляў былой Рэчы Паспалітай, адпаведна, Беларусі, Украіны і Літвы) у XIX і першыя дзесяцігоддзі XX ст., асабліва працэсаў пераходу ад этнічных згуртаванняў да нацыянальных супольнасцяў...

Полная версия публикации

Краёвасць як феномен грамадска-палiтычнага жыцця Беларусi i Лiтвы з'явiлася ў часы рэвалюцыi 1905-1907 г. Сутнасцю яе iдэалогii было сцвярджэнне прыярытэту агульна-краёвых iнтарэсаў перад iнтарэсамi асобных этнасаў i сацыяльных груп. Апошнiя праявы краёвасцi адносяцца да 1939-1940 г...

Полная версия публикации

Як вядома, перыядызацыя наогул - гэта падзел гiсторыi на эпохi, перыяды, падперыяды etc., якi ажыццяўляецца на падставе пэўных крытэрыяў. Межы памiж iмi мусяць адлюстроўваць змены якаснага характару. Iх вызначэнне павiнна не толькi залежаць ад аб'екту даследавання, але i ўзгадняцца з метадамi пазнання, г.зн. у iдэале метады вывучэння адной эпохi адрознiваюцца ад метадаў даследавання другой. Наогул, усялякi падзел гiстарычнага часу адносны i ўмоўны, ён iдэйны, iснуючы толькi ў галаве даследчыка, аднак дзяленне гэтае па-трэбна для лепшага разумення мiнулага...

Полная версия публикации

Калi ў 1944 г. у вызваленай Беларусi савецкiя войскi пераможна рухалiся на захад, адзiн малады афiцэр быў шакаваны сцэнаю, якую ён убачыў у маленькiм сяле i апiсаў у выглядзе этналагiчнай справаздачы аб экспедыцыi1. З шалашоў, прымiтыўных сховiшчаў i паўразбураных хацiнаў яму насустрач выходзiла рэшта людзей, недаверлiвым i няўпэўненым паводзiнам якiх адпавядаў iх знешнi выгляд...

Полная версия публикации

Вось ужо два стагоддзi беларусам навязваюць адмоўны гiстарычны стэрэатып царкоўнай унii, якi грунтуецца галоўным чынам на крынiцах, напiсаных яе незычлiўцамi. Унii iнкрымiнуецца мноства злачынстваў супраць народу, самым вялiкiм з якiх быў нiбыта замах на само яго iснаванне. Спроба спраўдзiць трывала ўкаранёны ў нашай свядомасцi набор тэзаў дарэвалюцыйнай расiйскай i савецкай гiстарыяграфii адносна унii, якiм раней беспадзельна давяраў i аўтар гэтых радкоў, дала нечаканыя вынiкi...

Полная версия публикации

Яшчэ ўлетку 1990 г. беларускі пісьменнік Алесь Адамовіч выказаў думку, што рэальнай небяспекай для палітыкі перабудовы можа з'явіцца павольнае спаўзанне ў дыктатуру або ў грамадзянскую вайну. Мінулі гады, і ў Беларусі, якая лічылася спакойнай у палітычным сэнсе краінай, з'явіліся яскравыя прыкметы абедзвюх гэтых небяспек...

Полная версия публикации

Палiтычная сiтуацыя, у якой апынулася Беларусь пасля 1917 г., была даволi складанай. З аднаго боку канец iснавання Расiйскай iмперыi даваў беларускаму народу шанс утварыць самастойную нацыянальную дзяржаву, але з другога боку шанс гэты быў чыста тэарэтычным. На панаванне над Беларуссю прэтэндавалi дзве дастаткова магутныя сiлы, якiя лiчылi яе натуральнай сферай сваiх iнтарэсаў — Савецкая Расiя i Польшча. Як першая, так i другая, хоць i абвясцiлi сябе вызваляльнiкамi беларускiх земляў, на самай справе iмкнулiся акупаваць iх i ўсталяваць тут адпаведныя палiтычныя рэжымы...

Полная версия публикации

Пасля рэвалюцыі 1917 г., калі актыўна ішлі працэсы палітычнага пераўпарадкавання тэрыторый Расійскай імперыі, беларусы атрымалі рэальны шанс на стварэнне ўласнай незалежнай дзяржавы. Аднак агульная палітычная кан'юнктура ў Цэнтральнай і Усходняй Еўропе склалася так, што гэтая магчымасць была толькі часткова рэалізавана ў Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы. У 1920-30-х г. значная частка беларускіх земляў не ўвайшла ў склад БССР, а была далучана да Польшчы, і беларусы — жыхары гэтых тэрыторый — апынуліся ў становішчы нацыянальнай меншасці ў чужой дзяржаве, хоць і жылі на сваёй уласнай зямлі...

Полная версия публикации

Вывучэнне палітычнага ладу беларускіх земляў у складзе Вялікага Kняства Літоўскага (ВКЛ) да гэтага часу не страціла сваёй актуальнасці. У айчыннай гістарыяграфіі савецкага перыяду гэтай праблеме, як вядома, аддавалася вельмі сціплая ўвага. Таму яе здабыткі абмяжоўваюцца асобнымі заўвагамі ў досыць нешматлікіх працах, прысвечаных гісторыі Беларусі эпохі ВКЛ. Аднак наўрад ці сёння нехта будзе аспрэчваць важнасць і актуальнасць дадзенага пытання...

Полная версия публикации

Улетку 1944 г. Чырвоная Армія заняла Беларусь. Нямецкі вермахт адступаў на ўсіх франтах. Савецкія жаўнеры былі з радасцю вітаныя жыхарствам краю з нагоды вызвалення ад нямецкае акупацыі. Гэтаксама сярод яго заўважаліся недавер і страх, што Саветы пачнуць караць тых, хто ў часе вайны заставаўся на акупаваным абшары. Габрэяў, што жылі ў 1941 г. у Беларусі і былі тады (побач з беларусамі і палякамі) адной з найбуйнейшых групаў насельніцтва, болей немагчыма было напаткаць ані ў гарадах, ані ў вёсках. Абсалютная бальшыня іх сталася ахвяраю галакосту. Разам з людзьмі зніклі мовы ідыш ды іўрыт, бальшыня сінагогаў была разбураная. Шмат дзе апошнім напамінам заставалі ся могілкі...

Полная версия публикации

Ваенныя дзеянні, якія адбываліся ў Вялікім Княстве Літоўскім у 1654 г., паклалі пачатак працяглай вайне паміж Маскоўскай дзяржавай і Рэччу Паспаліта й, якая цягнулася аж да заключэння Андрусоўскага міру (30 студзеня 1666). На працягу прыблізна трынаццаці гадоў — з перапынкам у 1656—1658 — абодва бакі вялі між сабою больш ці менш зацятыя баі. У выніку гэтае вайны Рэч Паспаліта я страціла тэрыторыі , адпісаныя ёй паводле трактатаў 1618 і 1634 г. — Смаленшчы ну, Чарнігаўшчын у і Севершчын у. Масква здабыла таксама левабярэжную Украіну з Кіевам...

Полная версия публикации

У нашай гiстарычнай лiтаратуры немец паўставаў звычайна ў іпастасі захопнiка, «крыжака», жаўнера-наймiта etc., толькі не суседа. А ў ХIII ст. аўтар Вялiкапольскай хронiкi занатаваў, што тэўтоны i славяне добра жывуць супольна, i што няма iншых народаў у свеце такiх блiзкiх i прыязных, як яны. Зыходзячы з вядомага імператыву, што кожнаму гісторыку не застаецца нічога іншага, як шукаць праўду па-новаму, я і вынес у тытул даследавання полацка-нямецкія дачыненні з канца ХII ст. да 1229 г...

Полная версия публикации

Даследчыкі гісторыі Беларусі неаднаразова аналізавалі звесткі пра сялянскае землекарыстанне і эвалюцыю феадальнай рэнты на Беларусі. Агульны характар працэсаў на макраўзроўні вызначаны больш-менш акрэслена. Але ні разу не рабіліся спробы прасачыць дынаміку гэтых паказчыкаў у той самай мясцовасці, у дачыненні да таго самага насельніцтва. Між тым такі падыход дазваляе зірнуць на гістарычны працэс так, як ён успрымаўся самімі ўдзельнікамі. Зразумела, што сяляне не мелі магчымасці апераваць вынікамі статыстыч ных падлікаў ці абагульніць лічбы па ўсёй краіне...

Полная версия публикации

У 1655 г. лідэр яўрэйскай супольнасці ў Амстэрдаме Maнасег бэн Ізраэль, звяртаючыся да Кромвеля з петыцыяй наконт дазволу яўрэям пасля стагоддзяў выгнання вярнуцца ў Англію, у якасці важнага аргументу прыводзіць тыя прывілеі і агульны дабрабыт, якімі цешацца яўрэі Рэчы Паспалітай. А ў 1663 г. ананімны аўтар, пішучы да двара Аляксея Міхайлавіча, назваў Рэч Паспалітую смярдзючай клаакай, у якой знайшлі прытулак і мяшаюцца між сабою ўсе народы, што бадзяюцца па свеце. „Polonia est nova Babilonia…" — вось з'едлівы эпітэт на адрас Рэчы Паспалітай...

Полная версия публикации

Паводле праграмы выкладання гісторыі для агульнааду кацыйных сярэдніх навучальных установаў, выдадзенай у 1998 г., гэты курс ва ўкраінскіх школах разлічаны на 5-11 класы. У 5 класе выкладаюцца „Апавяданні па гісторыі Украіны" (34 гадзіны) — своеасаблівыя ўводзіны, а ўласна гісторыя Украіны вывучаецца ў 7-11 класах (усяго — 225 гадзін). Курс сусветнае гісторыі разлічаны на 6-11 класы (272 гадзіны). Прыярытэтнымі кірункамі праграма лічыць: вывучэнне гісторыі Украіны, гісторыі ХХ стагоддзя і „гісторыі суседніх краінаў і дзяржаваў, якія мелі гістарычна абумоўленыя сувязі з Украінай". У праграме сцвярджаецца, што навучанне ў школе павінна спрыяць „талерантнаму незаангажаванаму ўспрыманню і добразычліваму стаўленню да іншых народаў"...

Полная версия публикации

Сведчаннем асаблівасці і, напэўна, слабасці беларускай гістарычнай навукі з'яўляецца адсутнасць рэгулярнага рэцэнзавання прац па айчыннай гісторыі. Многія сур'ёзныя кнігі ўвогуле не могуць дачакацца грунтоўнай рэцэнзіі ў навуковай перыёдыцы. Тым больш прыемная аператыўная рэакцыя на маю сціплую працу, што можна вытлумачыць важнасцю праблемы, якой яна прысвечана...

Полная версия публикации

Асобнага даследавання, пpысвечанага адлюстpаванню выдатным сяpэднявечным аpабскiм геогpафам ал-Ідpысi тэpытоpыi сучаснай Белаpусi, пакуль не iснуе, хоць шэpаг даследчыкаў пpоста цi ўскосна закpаналi гэтую тэму. Адным з пеpшых працу Ідрысі грунтоўна даследаваў славуты вучоны Яўхім Лялевель, якi ў сваёй «Геагpафii Сяpэднявечча» зрабіў i пеpшую спpобу тлумачэння дадзеных Ідpысi ў дачыненнi да добpа вядомай яму тэpытоpыi Белаpусi...

Полная версия публикации

Сярод фактараў, якiя доўгiя дзесяцiгоддзi вызначалi ўзаемадачыненнi Рэчы Паспалiтай i Расiйскай iмперыi, былi памежныя канфлiкты, асаблiва на паўночна-ўсходняй ускраiне Вялiкага Княства Лiтоўскага. На жаль, наяўная гiстарычная лiтаратура не дае належнага ўяўлення пра змест i рэгуляван не тых супярэчнасцяў. Паспрабуем гэта зрабiць на падставе раней сакрэтных дакументаў Архiва знешняй палiтыкi Расii, якiя тычацца дзейнасцi двухбаковых пагранiчных камiсiй...

Полная версия публикации

Мiхаiл Чарняўскi нарадзiўся ў 1922 г. у Гарбiне, у сям'i эмiгрантаў з Расii. Вучыўся ў ангельскамоўных школах у Кiтаi, пасля пераехаў з сям'ёй у Злучаныя Штаты i пачаў вучыцца ў Калiфарнiйскiм унiверсiтэце. Спачатку заняўся сучаснай гiсторыяй: ягоная магiстарская праца прысвечаная вобразу ЗША ў Савецкiм Саюзе ў 1936-46 г.1. Сярод прафесароў у Бёрклi тады быў i эмiгрант з Нямеччыны Эрнэст Кантаровiч, гiсторык Сярэднявечча, якi спецыялiзаваўся ў даследаваннi гiсторыi iдэi. Чарняўскi ўвайшоў у кантакт з iм i стаў з часам адным з найблiжэйшых вучняў i прыяцеляў Кантаровiча...

Полная версия публикации

Леў Акіншэвіч (1898-1980) — адзін з найзначнейшых даследчыкаў украінскага права, аўтар нізкі публікацый па беларусiстыцы. Але ва ўкраінскай гістарыяграфіі пра яго напісана замала, а ў беларускай, здаецца, увогуле нічога. Хоць постаць Акіншэвіча вельмі цікавая як з пункту гледжання на навуковую біяграфію гісторыка, так і з пункту гледжання даследавання феномена падвойнай ідэнтыфікацыі ў кантэксце інтэлектуальнай гісторыі ХХ ст. Асновай для напісання гэтага тэксту сталі апублікаваныя ў Львове ўспаміны Льва Акіншэвіча, якія адкрываюць для чытача ўнутраны свет неардынарнай асобы даследчыка...

Полная версия публикации

Калі не ўлічваць працы навукова-папулярнага характару, то можна прызнаць, што Інфлянцкая вайна ніколі не была прадметам спецыяльнага даследавання савецкіх гісторыкаў. Абумоўлена гэта не толькі слабой зацікаўленасцю савецкай гістарычнай навукі ваенна-палітычнай тэматыкай...

Полная версия публикации

Магiстрацкiя кнiгi гарадоў Беларусi, большасць якiх cёння захоўваецца ў Нацыянальным гiстарычным архiве ў Мiнску, утрымліваюць найцікавейшую інфармацыю па айчыннай гісторыі ХVІ-ХVIII ст., у тым ліку па ваеннай. Перыяду адной толькі вайны 1654-1667 г. тычацца 10 адзiнак захавання...

Полная версия публикации

Для разумення феномена польскай грамадскасці беларускіх і літоўскіх земляў у ХIХ — пачатку ХХ ст. уяўляецца вельмі важным асвятленне праблемы радаводу мясцовых палякаў. Цэнтральнымі тут з'яўляюцца пытанні пра памеры міграцыі насельніцтва з этнічных польскіх земляў у Беларусь і Літву і пра сутнасць працэсаў паланізацыі. Якія ж асноўныя падыходы навукоўцаў Беларусі, Літвы і Польшчы да азначаных праблем?..

Полная версия публикации

З вышыні сённяшняга дня відавочна, што для народаў былога Савецкага Саюза ўвогуле і для беларусаў у прыватнасці гады савецкай улады былі не толькі часам дасягнення ўсеагульнай адукаванасці і засваення набыткаў тэхнічнай цывілізацыі, але таксама і часам разрыву гістарычнай памяці, духоўнай сувязі з мінулымі пакаленнямі. Адна з прычын — выразная „дэперсанізацыя" гісторыі, якую інтэрпрэтавалі як сферу дзейнасці безасабовых „народных масаў", класаў і сацыяльных групаў...

Полная версия публикации

У канцы верасня 1942 г. дырэкцыя чыгункi ў Менску зьвярнулася праз Гэнэральны Камiсарыят Беларусi да доктара Ярмачэнкi, як да галоўнага Каманданта БСА з запытаньнем цi мог бы ён зарганiзаваць беларускi батальён для аховы чыгункi. Варункi, якiя дырэкцыя паставiла для батальёну, былi, з беларускага пункту гледзiшча, вельмi дагодныя. Як камандзiр батальёну, так i ўсе камандзiры мелiся быць беларусы, каманды беларускiя й iншае. Доктар Ярмачэнка згадзiўся зарганiзаваць батальён...

Полная версия публикации

За мінулы 5–гадовы перыяд Міністэрства агульнай і прафесійнай адукацыі ажыццявіла два выпускі навучальных праграм па гісторыі Расіі для агульнаадукацыйных установаў: у 1992 і 1997 г. У сувязі з пераходам у 1990–я г. школьнай гістарычнай адукацыі ў Расіі з лінейнай (5–11 класы) на канцэнтрычную (1–ы канцэнтр — 5–9 класы; 2–і канцэнтр — 10–11 класы) структуру адпаведна з’явіліся і два блокі праграм па айчыннай гісторыі з старажытных часоў да канца ХХ ст. для лінейнай (1992 г.) і для канцэнтрычнай (1997 г.) сістэмаў выкладання...

Полная версия публикации

Беларусь, як і ўсе еўрапейскія краіны, паступова ўваходзіць у стадыю «iнфармацыйнага грамадства», дзе інфармацыя ператвараецца ў тавар, патрэбны для ўсё большай часткі насельніц тва, і кожны праз агульнадаступныя банкi дадзеных можа атрымаць неабходную iнфармацыю. У апошнiя гады працэсы iнфарматызацыi закранулi і гiстарычную навуку ды адукацыю...

Полная версия публикации

Мемуарная літаратура сама па сабе не з'яўляецца аб'ектыўнаю крыніцай гістарычных доследаў і не можа даць поўнае праўды пра з'яву або краіну, бо ў ёй пераважаюць суб'ектыўныя ацэнкі. Тым не менш, паколькі гэтыя ацэнкі тычацца тэрыторыяў, з якіх паходзяць самі аўтары, і тамтэйшых людзей, — яны бясспрэчна служаць сведчаннем эпохі і адлюстроўваюць рэальныя малюнкі жыцця...

Полная версия публикации

Украіна ў сінтэтычных даследаваннях гісторыі, якiя пачалі з'яўляцца яшчэ ў ХIХ ст. (Д.Бантыш-Каменскі, М.Маркевіч), разглядалася звычайна як «Малая Русь» і ўпiсвалася ў кантэкст агульнарасійскай гісторыі. Якасна новы этап развіцця ўкраінскай гістарыяграфіі звязаны з творчасцю Міхайла Грушэўскага, гістарычная схема якога сталася не толькі значным унёскам у навуку, але і ідэалагічнай асновай украінскага нацыянальнага руху...

Полная версия публикации

Існуе вялiкая лiтаратура пра ўдзел Тадэвуша Касцюшкi ў амерыканскай вайне за незалежнасць; бiёграфамi кiраўнiка «польскага» паўстання нярэдка ўпамiнаецца і пра ўцягненне ў яе iндзейцаў, але спецыяльна пытанне сутыкнення Касцюшкi з карэннымi жыхарамi Амерыкi не даследава лася...

Полная версия публикации

У бiблiятэцы Акадэмii Навук Лiтвы (БАНЛ) i ў бiблiятэцы Вiленскага унiверсiтэта захоўваюцца амаль сорак тамоў дзённiка Мiхала Ромера. Дзённiк ахоплiвае перыяд з 1911 да 1945 г. Гэтая вельмi цiкавая крынiца па гiсторыi Лiтвы, Польшчы i Беларусi, на жаль, пакуль застаецца па–за ўвагай большасцi беларускiх даследчыкаў...

Полная версия публикации

Агульная колькасць ранніх славянскіх рукапісаў, датаваных часам да 1100 г., у цэлым невялікая, і кожная з іх даўно заслугоўвае ўсебаковага вывучэння. Пакуль што такі гонар мелі зусім нямногія помнікі, а са знойдзеных на гістарычнай тэрыторыі Беларусі — толькі Супрасльскі рукапіс1 . Тураўскае евангелле, вядомае як спіс ХI ст., ужо хутка пасля яго адкрыцця не раз прыцягвала да сябе ўвагу розных даследчыкаў. Што да мастацкага аблічча кнігі, то наконт яго выказваліся надзвычай рэдка і невыразна 2. Прычынай была фрагментарная захаванасць кнігі, аформленай даволі сціпла, як, зрэшты, і іншыя сучасныя ёй славянскія кодэксы...

Полная версия публикации

На асобе Рагвалодавага прапраўнука Усяслава сканцэнтравалася шмат легендарных і летапісных вестак. Ён шчыра працаваў на карысць Полацка, баронячы край ад націску суседзяў і нападаючы на суседнія, асабліва Кіеўскія, тэрыторыі. Не ведаў ён, што такое вольны час і адпачынак. Сучаснікі не маглі яго зразумець і не маглі згадзіцца з тым, што гэта звычайны чалавек, як усе...

Полная версия публикации

З канца першага дзесяцiгоддзя ў Беларусi прыкметна ўзмацняецца грамадска-палiтычны рух. Паводле часу, харатару i зместу ен з’яўляўся часткай таго грамадска палiтычнага руху, якi ахапіў Расію ў першай чвэрці XIX ст. Разам з тым ён жывіўся і ідэямі польскага нацыянальна-вызваленчага руху, найбольш прагрэсіўныя прадстаўнікі якога барацьбу за незалежнасць Польшчы цесна звязвалі з ажыццяўленнем сацыяльных рэформаў...

Полная версия публикации

Вядома, што 70% усiх радыёактыўных рэчываў, якiя былі выкiнуты з рэактару ў вынiку аварыi на ЧАЭС, выпала на тэрыторыю Беларусi. Рэканструкцыя выпадзенняў ёду-131 паказала, што iм была забруджана ўся краiна. Гэта падцверджана і дадзенымi Беларускага Камiтэту па гiдраметэаралогii і Атласу забруджання Еўропы. Паказнiкам для падзелу раёнаў на чыстыя і забруджаныя прынята шчыльнасць забруджання 137Cs, роўная 37 кБк/м2 (1 Кu/км2). Такiм чынам, усё насельнiцтва Беларусi (больш за 10 млн.), а таксама флора і фаўна з 1986 г. знаходзяцца пад уплывам дадатковага радыяцыйнага iянiзавальнага апраменьвання...

Полная версия публикации

Як ні ў адной з краін Захаду, беларуская жаночая рэальнасць мінулага была настолькі выяўнай і пазначанай меткамі паскоранага развіцця цывілізацыі, што ўжо сама першапрысутнасць у гісторыі ўсходніх славян спачатку свабодалюбівай Рагнеды, а потым – вялікай полацкай асветніцы Ефрасінні не толькі дала магутны імпульс развіццю цэлых эпох кніжнасці і асветніцтва, але таксама заклала фундаментальныя падмуркі стварэння першых інстытутаў абароны правоў чалавека, палітычнай дыпламатыі, першых культурна-асветніцкіх цэнтраў, дзе ўласна і пачалося фармаванне асноў Незалежнасці, яе філасофіі і этыкі. Адным словам, усяго таго, што і сёння застаецца канцэптуальна перспектыўным, а значыць, запатрабаваным грамадскасцю...

Полная версия публикации

У аснове нашай вечна юнай любові да радзімы, незалежна ад таго, пішам яе з вялікай ці з малой літары, ляжаць многія фактары. I сярод ix, несумненна, найважнейшае месца займае наша прьхільнасць да засвоеных ад самага дзяцінства слоу, якiмi называюцца нашы вёскі i гарады, вуліцы i плошчы, паркі i скверы, размешчаныя паблізу месца жыхарства рэкі i азёры, палі i лугі. Такія назвы у навуковай літаратуры прынята перадаваць запазычаным з грэчаскай мовы словам тапонім, у якім topos перакладаецца як месца, мясцовасць, a onoma — імя. У дачынецні толькі назвау населеных пунктау ужываецца тэрмін з больш вузкім значэннем — айканімія...

Полная версия публикации

Беларускае мастацтва мае багатую гісторыю. Яго вытокі звязаны з першабытным грамадствам, эпохай палеаліту. Чалавек гэтага часу займаўся паляваннем, збіральніцтвам, выкарыстоўвал каменныя і касцяныя прылады працы. Да часу сярэдняга палеаліту адносіцца пачатак здабывання агню, новыя, больш дасканалыя спосабы апрацоўкі каменю. Разнастайнымі становяцца прылады працы, - скрабкі, ручныя рубілы, - што было значным крокам у прагрэсіўным развіцці чалавека. Важным працэсам гэтага перыяду з'явіўся пераход ад першабытнага стада да роду і завяршэння фарміравання чалавека сучаснага выгляду - краманьенца...

Полная версия публикации

У манументальным культавым дойлідстве 15—18 ст. найбольш яскрава і паслядоўна выявіліся самабытныя архітэктрна-мастацкія характарыстыкі беларускай готыкі, рэнесансу і барока, абумоўленыя спалучэннем традыцый мясцовага будаўніцтва з заходнееўрапейскімі сацыяльна-палітычнымі і культурнымі ўплывамі...

Полная версия публикации

За часы свайго iснавання беларускi народ стварыў выдатную i самабытную спадчыну. Архiтэктура, якой i прысвячаецца дадзеная работа, з’яўляецца яе састаўной часткай i займае сярод помнiкаў матэрыяльнай i духоўнай культуры асобнае месца. Чаму? Менавiта ў архiтэктуры больш чым у якой iншай сферы чалавечай дзейнасцi адлюстравана ўся гiсторыя чалавецтванне толькi яго iдэалогiя, сацыяльна-палiтычнае жыцце, але i эканамiчнае развiцце грамадства...

Полная версия публикации